Kayıt dışı istihdam; işçiye, işverene ve devlete zarardır

Aksaray Sosyal Güvenlik İl Müdürü Bilal Akgün, kayıt dışı istihdam konusunda açıklamalarda bulundu. Akgün, “Kayıt dışı istihdam, çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi ya da çalışma gün veya ücretlerinin eksik bildirilmesidir. Yani sigortasız işçi çalıştırma durumunda olduğu gibi, çalışma sürelerinin veya ödenen ücretlerin eksik bildirilmesi de kayıt dışı istihdam olarak değerlendirilmektedir” dedi.

‘KAYIT DIŞI ÇALIŞAN EMEKLİ OLAMAZ’

Kayıt dışı istihdamın çalışanlar üzerindeki etkileri konusunda bilgiler veren Akgün, kayıt dışı çalışan işçinin emekli olma hakkı olmadığını ve çalışamaz yaşa geldiğinde başkalarının yardımına muhtaç hale geleceğini aktardı.

Herhangi bir nedenle sakatlanıp çalışamaz duruma gelindiğinde malullük aylığından da yararlanamayacağını söyleyen Akgün, “Hayatlarını kaybetmeleri durumunda geride kalan eş ve çocuklar ölüm aylığı hakkından yararlanamazlar. İşsiz kalması durumunda işsizlik sigortasından faydalanamazlar. Genel sağlık sigortası primlerini kendileri ödemek zorunda kalabilirler. Hastalık veya analık durumunda kendisi ve ailesi için istenmeyen durumlarla karşılaşma riski yüksektir. İş kazası ve meslek hastalığına karşı alınması gereken önlemlerden yoksun olarak çalışmak zorunda kalırlar. İş kazası ve meslek hastalığı halinde ise sağlanan haklardan yararlanamama riskleri çok yüksektir. Ücret ve diğer sosyal haklar konusunda kanunların sağladığı korumadan yoksun olarak daha kötü şartlarda çalışırlar. İhbar ve kıdem tazminatından yoksun kalırlar. Yıllık izin, haftalık izin, doğum izni gibi haklardan faydalanamazlar” dedi.

‘İŞ YERLERİNİN KAPANMA RİSKİ VARDIR’

Kayıt dışı istihdamın sadece çalışanlar için olumsuz etkilerinin olmadığını aynı şekilde işverenlerin üzerinde de birtakım olumsuz etkilerinin olduğunu belirten Akgün; “Yapılacak denetimler ve tespitler sonucu yüksek tutarlarda idari para cezası uygulanır. Bunun sonucunda işyerinin kapanması riski de vardır. Kayıt dışı işçi çalıştırdığı tespit edilen işverenlere uygulanacak idari para cezaları işverenden işverene ve belgeye göre çeşitlilik gösterir. Örneğin bir yıl bir işçiyi kayıt dışı çalıştırıldığının denetim sonucu anlaşılması halinde idari yaptırımı 14 asgari ücrete kadar para cezasıdır. Ayrıca bu çalışmalara ait primler gecikme cezası ve faiziyle birlikte tahsil edilir. Bu işyerlerinin yararlanmakta olduğu sigorta prim teşvikleri durdurulur. Yaşanacak iş kazası ve meslek hastalıkları karşısında devlete ve işçilere karşı ağır idari ve adli yükümlülükler doğar. Haksız rekabete neden olur ve piyasa dengesinin bozulmasına zemin hazırlar. Devlet ve özel sektör tarafından sağlanan teşvikler ile hibe ve kredi avantajlarından faydalanılamaz. Vergi avantajı sağlayan indirim ve gider yazma gibi avantajlardan yararlanma hakkı yoktur. İşyerinde çalışanların verimliliği ve motivasyonu azalır. Ölçek ekonomilerden yararlanılamadığından büyüyemezler, marka oluşturma ve pazarda yer edinme şansları azalır’’ diye konuştu.

‘SOSYAL GÜVELİK AÇIĞINA NEDEN OLUR’

Kayıt dışı istihdamın devlet üzerindeki etkileri konusunda da açıklamalarda bulunan  Akgün, sözlerini şu ifadelerle noktaladı: “Vergi ve prim kaybına, sosyal güvenlik açığına, sosyal güvenlik sisteminde çalışan/emekli dengesinin bozulmasına, primsiz ödemelerin artmasına neden olur. Gelir dağılımının bozulmasına ve kaynak dağılımında etkinliğin bozulmasına da neden olur. Ekonomide kurumsallaşma eğiliminin azalmasına zemin hazırlar. Ekonomik verilerin güvenilirliğine zarar verir ve ekonomik kararların öngörülen etkileri yaratmasına engel olur.” (Haber Bülteni)