TOPRAĞIN ALTINDAKİ GİZLİ MEDENİYET

Kapadokya ve bölgenin giriş kapısı Aksaray…

Gölgesini Peribacalarının kapladığı, taşın ruh bulduğu kadim topraklar. En eski medeniyetlerin yolu mutlaka bu topraklardan geçer ve birçoğu günümüze kadar ulaşan izler bırakır. Bu izlerin bazıları toprak üstünde değil yerin tam altındadır.

***

Sırlarla ve sorularla dolu yer altı şehirleri…

İnsanlar tarihte neden yer altında yaşamak istedi? Bu soru hep kafamı kurcaladı.  Bu yüzden bu soruma cevap alabilmek için yakın zamanda rotamı Saratlı Beldesine çevirdim.

Gezi hakkındaki düşüncelerimi paylaşmadan önce sizi milattan önceki yıllara götürmek istiyorum.

Kapadokya bölgesi Roma döneminde önemli bir yaşam alanı olarak kullanıyormuş. İlk Hristiyanlar hem Roma’nın zulmünden kaçıp kurtulmak hem de dış tehlikelerden korunmak için çareyi yer altı şehirlerinde bulmuş. Evlerinin altına gizlenebilecekleri odalar inşa eden halk, olası bir durumda hiç dışarı çıkmadan haftalarca hatta aylarca kalabilecekleri yaşam alanları yaratmışlar kendilerine. Yerin altına su kuyuları, bacalar, odalar, ibadethane, ambar, yüzlerce hayvanın sığabileceği ahır ile havalandırma alanları yapmışlar.

İnsanların gizli bir mekan olarak kullandığı ve yeni bir yaşam biçimi elde ettikleri bu sığınaklara gelin beraber ışık tutalım…

Yer altı şehirleriyle ünlü olan Saratlı beldesinde ismini kırk odalı olmasından alan Kırkgöz Yeraltı Şehri ve Ortodoks mezhebinin kurulduğu evrelere dayanan Aziz Mercurius Yeraltı Şehri bulunuyor.

Kendinizi adeta bir labirent içerisinde hissedeceğiniz her iki yer altı şehirlerinin 7 kat olarak inşa edildiği düşünülüyor fakat ilk 3 katı gezi için turizme açılmış. Gezi esnasında dar ve karanlık geçitlerden, birbirine çıkan odalardan geçtim. Yüzyıllardır toprağın altında saklı olan bu sığınaklarda dikkatimi en çok çeken ise içten sürgülü olan, dışarıdan gelenlerin anlamayacağı değirmen taşları oldu… O dönemlerde emniyete çok önem veren halk neredeyse her kapı için bir değirmen taşı koymayı ihmal etmemiş…

Aynı belde içerisinde yer alan ve mesafeleri birbirlerine oldukça yakın olan iki yer altı şehrinin uzmanlar tarafından birbirine bağlı olabileceği düşünülüyor.

Aziz Mercurius, M.S.225 – 250 yılları arasında yaşamış bir komutan… Hristiyanlığın yasak olduğu dönemlerde Hristiyan olduğunu açıklaması üzerine dönemin kralı tarafından Kapadokya’ya sürgüne gönderilmiş.  Aksaray’ın Saratlı Beldesi sınırlarında yaşamaya başlayan Aziz Mercurius, burada inşa ettiği yeraltı şehrini kendisine uygun bir yerleşim yeri haline getirmiştir. Bu bölgede kafası kesilerek cesedi de Mısır’a gönderilmiş. Yeraltı şehirlerinde bulunan kiliseler küçükken, burada bulunan kilise bir katedrali andırıyor.

Aziz Mercurius yer altı şehrini diğerlerinden farklı kılan ise içerisinde çocuk ve yetişkinlerden oluşan 20 adet mezarının olması…

Her bir kilometresi tarih kokan bu yeraltı şehirlerinin henüz açılmayan bölümlerinin hangi sırları sakladığı da merak konusu…

Ah unutmadan!

Her iki yer altı şehrinin giriş kapısında bölgenin kadınları sizi karşılıyor. Rengarenk el yapımı kitre bebekleri tezgahlarında sergileyen yöre kadınları geçimlerini buradan sağlıyor. Geri dönüşüm malzemelerinden hazırlanan kitre bebekler yörenin kıyafet kültürünü yansıtıyor. Bölgeye gelen turistler bu bebeklere ilgi gösteriyor.

Yıllardır yaptığı kitre bebeklerle beldenin tanıtılmasında önemli rol oynadığını düşündüğüm 70’li yaşlarda ki Nebibe Teyze neredeyse beldenin tüm kadınlarına bu mesleği öğretmiş. Kapadokya Barbie’si olarak da bilinen kitre bebekleri turistlere tanıtırken yabancı dil öğrenmiş Nebibe Teyze. Onun ellerinde ve yüzünde gördüğüm çizgiler beni de geçmişime bez bebeklerle oynadığım yıllara götürdü… Gözlerine baktım hemen Nebibe Teyze’nin, gözleriyle tebessüm etti bana…