İnsanoğlu, yüzyıllar boyunca dünyanın farklı yerlerinde birbirinden farklı estetik yapılara imza atmışlardır… Görünüşü, yapısı ve ihtişamıyla bizleri adeta olduğu döneme götüren eserler taşıdıkları anlamları ile çoğu kez öne çıkmayı başarmıştır…
İnsanoğlu, yüzyıllar boyunca dünyanın farklı yerlerinde birbirinden farklı estetik yapılara imza atmışlardır…
Görünüşü, yapısı ve ihtişamıyla bizleri adeta olduğu döneme götüren eserler taşıdıkları anlamları ile çoğu kez öne çıkmayı başarmıştır.
Tarihi milattan önceye dayanan, merkezi konumda yer alan Aksaray, birbirinden farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır.
Bu medeniyetler bize kiliseler, yer altı şehirleri, medreseler, kervansaraylar, camiler ve buna benzer birçok yapıyı miras bırakmıştır.
***
Bugün dönüp şöyle bir geçmişe baktığımızda bizlere tarihe ışık tutmamıza imkan veren yapıtların şehrimizde çok sayıda olduğunu görüyoruz. Bu tarihi mekanlarda yer alan motifler, desenler ve süslemeler bizlere dönemine ait çok şey anlatıyor.
***
Çanlı, Yüksek, Kızıl, Sümbülllü, Yılanlı, Pürenliseki, Karagedik, Eğritaş, Kokar, Ağaçlı ve sayamayacağımız daha nice kiliseler…
Müjde, vahiy, ziyaret ve doğum gibi olayların yanı sıra Hz. İsa’nın vaftizinden Hz. Meryem’in ölümüne, ilk sesli ayinin yapılmasından Hz. İsa’nın çarmıha gerilmesine kadar İncil’de yer alan birçok sahne bu mekanlarla bizlere aktarılmıştır. Geçen yıllar boyunca birçok kez değişime uğrayan bu eserlerin bazıları günümüze ulaşmayı başarırken birçoğu ya tahribata uğramış ya da bugüne ulaşamamıştır.
***
Bizde Rotamızı Güzelyurt’a çevirdik ve bugünlere ulaşan ‘Aziz Gregorius Kilisesi’ni inceledik…
Kapadokya’nın ruhunu ve atmosferini hissedeceğiniz Küçük Ayasofya’nın tarihi erken Hristiyanlık Dönemi’ne dayanıyor.
İmparator Theodoius tarafından din bilgini Aziz Gregorius adına yaptırılan kilise görenleri kendine hayran bırakıyor.
385 yılında yaptırılan bu yapıt hem tarihi hem de mimari yönüyle yerli ve yabancı turistleri cezbediyor.
TARİHİ AYASOFYA’DAN ÖNCESİNE DAYANIYOR
Ayasofya Cami ile benzer mimari özellikleri olan ‘Aziz Gregorius Kilisesi’ günümüzde ‘Küçük Ayasofya’ olarak isimlendirilmiştir. Birçok kaynakta yer alan bilgiye göre Aksaray’da bulunan bu yapıt Ayasofya’dan yaklaşık 200 yıl önce inşa edilmiştir.
1924 yılında Rumlar nüfus mübadelelerinden sonra bölgeden göçmüşler.
Manastır Vadisi’nde birçok din adamı yetişmiş ve bölge önemli bir din merkezi haline gelmiştir. Hatta kilise ‘dünyada ilk kilise korosu’ nun kurulduğu yerdir. Bir kiliseden fazlası olan yapı aynı zamanda bölgenin idari ve yargı işlerinin görüldüğü bir mekan olarak kullanılmıştır.
Kilisenin girişinde yer alan bilgilerde kilisenin ‘frensk’ tekniğiyle yapılan resim ve süslemelerin üzerinin koruma amaçlı badana ile kapatıldığı yazmaktadır.
Ayrıca 1935 yılında önemli restorasyon çalışmaları yapılmıştır. Kilisenin ‘Çan Kulesi’ minare haline getirilerek 5 vakit namazın kılındığı bir cami haline dönüştürülmüştür. Bu tarihten itibaren Tarihi kaynaklara ‘Kilise Camii’ olarak geçmiştir.
Camilerde mihrabın karşılığı anlamına gelen ‘APSİSİN’ üzerinde bulunan ahşap, boyanmış ve kutsal resimlerle kaplı duvar kilisenin camiye çevrilmesiyle yerinden taşınmıştır.
Gelen yerli ve yabancı turistleri gözlemledim. Hem kilise hem de cami olarak ziyarete açık olan bu eser medeniyetlerin bir harmanı, kültürel bir zenginlik olarak şehre değer katmaya devam ediyor.
Kilise Cami’nin yan tarafında yine kaynaklarda önemle anlatılan, yaklaşık 40 basamaklı bir kuyu bulunmaktadır.
‘AYAZMA’ olarak isimlendirilen kuyudaki suyun birçok cilt hastalığına da iyi geldiği düşünülüyor.
Yolu Güzelyurt’a düşen herkes bu büyüleyici atmosferi yaşamalı.
KÖŞE YAZISI/FOTO:ŞEYDA COŞAR
YORUMLAR (İLK YORUMU SİZ YAZIN)