‘Başarısız darbe teşebbüsleri anlatıldı’

‘başarısız darbe teşebbüsleri anlatıldı’

‘başarısız darbe
teşebbüsleri anlatıldı’

aksaray
Üniversitesi (asÜ) Öğretim Üyesi doç. dr. muhammet sarı, yaşanan her darbenin
türkiye’yi siyasi, iktisadi, kültürel ve toplumsal olarak geriye götürdüğünü
söyledi.

58’inci
felsefe toplantısında konuşan doç. dr. muhammet sarı, “27 mayıs’tan 12 mart’a
türkiye’deki başarısız darbe teşebbüsleri” başlıklı bir sunum yaptı. atatürk
döneminin askeri teşebbüslerin zaten olamayacağı bir dönem olduğunu ve İnönü
döneminin de buna dâhil edilebileceğini kaydeden sarı, “ta ki İkinci dünya
savaşı’nın bitimine, 1945’lere kadar. 1945’lerden itibaren ordu içerisinde
belirli memnuniyetsizlikler kendisini göstermiştir ama o sırada kurulan
demokrat partiyle (dp) darbe teşebbüsleri, 1960 yılına kadar belirli bir müddet
savuşturulmuştur” dedi. 27 mayıs 1960 darbesinin bunun ilk örneğini teşkil
ettiğini kaydeden sarı, “aslında o darbeyi yapan askerler olmasına rağmen, 27
mayıs’tan hemen sonra asker içerisinde yeniden bir kıpırdanma yaşanmıştır. 27
mayıs’ın amacına ulaşamadığı, bekleneni karşılayamadığı düşüncesi hâkim olmuş
ve ordu içindeki cunta hareketleri yeniden başlamıştır. cunta, bir emir komuta
zincirinden bağımsız olarak yaşanan hareketlenmeye verilen isimdir. yaşanan bir
takım gelişmelerin ardından 17 eylül 1961’de adnan menderes idam edilmiştir.
menderes’in idam edilmesi toplumda hiçbir tepkiyle, bir gösteri ya da nümayişle
karşılanmadı. daha sonra ise sanki hiçbir şey olmamış gibi, 15 ekim 1961’de
planlanan seçime gidilmiştir ama seçim sonucu askerin beklediği gibi
olmamıştır. dp’nin devamı niteliğinde olduğunu söyleyen adalet partisi (ap) çok
büyük bir oy oranına sahip olmuştur” dedi.

darbecİ
askerler ankara’ya

ÇaĞrilir
ve İsteklerİ sorulur

bu
durumun askeri hareketlendirdiğini ve meclis açılmadan darbe yapılmasının
düşünüldüğünü kaydeden muhammet sarı, “dönemin üst düzey askerleri bir bildiri
hazırlıyor ve 21 ekim günü harekete geçileceği belirtiliyor. bu durum gerek
partiler arasında, gerekse genel kurmayca tepkiyle karşılanıyor. fakat kimse
ses çıkarmaya cesaret edemiyor. konu İnönü’ye aktarılıyor ve bu askerler
ankara’ya çağrılarak istekleri soruluyor. cemal gürsel’in cumhurbaşkanı olması,
ordudan atılan subayların ve 147’ler denilen, dp taraftarı akademisyenlerin
geri döndürülmemesi gibi talepler oluyor. bu taleplerin bir kısmı kabul
ediliyor ve ilginçtir, parti temsilcileriyle karşılıklı sözleşme bile
imzalanıyor. böylece darbenin kıyısından dönülmüş olunuyor” dedi. cemal
gürsel’in cumhurbaşkanlığı seçilmesine yakın bir zamanda ortaya hiç beklenmedik
bir adayın çıktığını söyleyen sarı, şöyle devam etti: “bu aday ali fuat
başgil’dir. askerler kendisiyle görüşür ve adaylıktan vazgeçirmeye çalışır.
başgil ilk etapta dirense de, tehditler karşısında adaylıktan vazgeçmek
durumunda kalır. 25 ekim 1961 günü meclis toplanır ve ap’liler ilk defa meclise
girer. meclisteki localarda üst düzey askerler vardır. cumhurbaşkanlığı
seçiminde ap’liler boş oy atma noktasında bir görüşte birleşirler ama yine de
cemal gürsel seçilir. 1960-1971 arasında demokrasi her iki taraf arasında, yani
asker ve sivil arasında bir halat çekme yarışı gibi olmuştur ve rayına
oturamamıştır. gürsel’in seçimi de buna engel olamamıştır çünkü beklentiler
farklıdır. ap’nin yüksek oyla mecliste önemli bir temsile
sahip olması rahatsızlık verir…”

doç.
dr. muhammet sarı, İktisadi ve İdari bilimler fakültesi tarafından düzenlenen
toplantının son bölümünde, öğrencilerin ve akademisyenlerin sorularını
yanıtladı. (haber merkezi)